Zestaw porad/uwag jak czytaĂŚ teksty staroniemieckie

    podobieĂąstwo pisma drukowanego do pisma gotyckiego
    Niejednokrotnie w trakcie badaĂą genealogicznych przydaje siĂŞ umiejĂŞtnoœÌ czytania tekstĂłw zapisanych pismem gotyckim. JeÂśli juÂż poznamy reguÂły pisma gotyckiego to "odszyfrowanie" drukowanego pisma staroniemieckiego bĂŞdzie znacznie Âłatwiejsze. Oba najbardziej popularne kroje pisma (Schwabacher i Fraktur) bazujÂą wÂłaÂśnie na gotyku.
    DodatkowÂą zaletÂą tego podobieĂąstwa jest fakt, Âże w przypadku dobrze zachowanych tekstĂłw moÂżna skorzystaĂŚ z programĂłw OCR (do automatycznego rozpoznawania skanowanego tekstu). W efekcie zamiast mĂŞczyĂŚ siĂŞ z gotyckimi krzaczkami moÂżemy czytaĂŚ normalny niemiecki tekst.
    podobieĂąstwo do pisma polskiego
    OczywiÂście jĂŞzyk polski ma charakterystyczne dla siebie ogonki, a niemiecki umlauty. WiĂŞkszoœÌ znakĂłw jest jednak bardzo podobna. JeÂżeli jednak mamy do czynienia ze starymi dokumentami to ró¿nice sÂą coraz wiĂŞksze. A oto przygotowane przeze mnie zestawy szeÂściu liter pisma odrĂŞcznego najbardziej odlegÂłych od polskich znakĂłw:
   

 
    mieszane pismo odrĂŞczne (niemieckopolskie)
    W dokumentach z okresu hitleryzmu (np. Ahnenpassach) zdarzajÂą siĂŞ kombinacje pisma odrĂŞcznego polskiego i niemieckiego. Bierze siĂŞ to z oczywistego faktu, Âże byÂły one pisane przez PolakĂłw, ktĂłrzy czasami tÂą i owÂą literĂŞ pisali "po polsku".
    charakter pisma
    Kaligrafia jest trudnÂą sztukÂą wiĂŞc naleÂży braĂŚ poprawkĂŞ, Âże czasami pojedyncze literki dalekie sÂą od wzorca. StÂąd przeczytanie niektĂłrych ksiÂąg graniczy czasami z cudem. SwojÂą drogÂą niejednokrotnie niedbaÂłe pismo skryby doprowadziÂło do zmiany nazwiska.
    pismo i ksztaÂłt liter zmieniaÂły siĂŞ w trakcie historii
    KsztaÂłt poszczegĂłlnych liter zmieniaÂł siĂŞ w trakcie historii raczej nieznacznie. Niemniej jednak co jakiÂś czas zmieniany zostaÂł podstawowy krĂłj pisma (co moÂżna zobrazowaĂŚ stwierdzeniem, Âże uczono innego pisma na lekcjach kaligrafii w szkole). StÂąd teÂż naleÂży pamiĂŞtaĂŚ, Âże najnowsze teksty niemieckie to znaki w wiĂŞkszoÂści w peÂłni rozpoznawalne dla PolakĂłw, trochĂŞ starsze to SĂźtterlin, a jeszcze wczeÂśniej to Kroeburn.
    zmienione imiona, a nawet nazwiska
    W wielu dokumentach - szczegĂłlnie tych z czasĂłw wojny - polskie nazwy wÂłasne zmieniano na niemieckie. Nie oznacza to jednak, Âże nasi przodkowie wÂłaÂśnie tak mieli np. na imiĂŞ. Nie naleÂży siĂŞ wiĂŞc sugerowaĂŚ tym, Âże w jakiÂś dokumentach znajdziemy informacje o Johannach, czy Hedwig: to najnormalniejsi Jan i Jadwiga.
    Nie naleÂży jednak zapominaĂŚ o tym, Âże takie wÂłaÂśnie - zmienione imiĂŞ (a czasami i nazwisko) - moÂże wystĂŞpowaĂŚ w wielu dokumentach. Po drugie dla innych osĂłb oglÂądajÂących drzewo te wersje jĂŞzykowe mogÂą byĂŚ mniej oczywiste. StÂąd warto zapisaĂŚ tĂŞ niemieckÂą pisownie jako AKA (z ang. also known as - znany rĂłwnieÂż jako).
    zmienione nazwy miejscowoÂści
    Generalnie rzecz biorÂąc dobrÂą taktykÂą przy poszukiwaniu informacji o zaprzeszÂłych czÂłonkach rodziny dobrze jest uzbroiĂŚ siĂŞ w mapĂŞ z okresu, ktĂłrego dotyczÂą nasze badania. JeÂśli jednak nie uda siĂŞ jej zdobyĂŚ to naleÂży zdobyĂŚ przynajmniej listĂŞ niemieckich odpowiednikĂłw nazw miejscowoÂści. NaleÂży przy tym pamiĂŞtaĂŚ, Âże czêœÌ miejscowoÂści zostaÂła wchÂłoniĂŞta przez wiĂŞksze znajdujÂące siĂŞ w okolicy i niejednokrotnie stara nazwa (szczegĂłlnie ta niemiecka) ulegÂła zapomnieniu.