Zestaw porad/uwag jak czytaæ teksty staroniemieckie

    podobieñstwo pisma drukowanego do pisma gotyckiego
    Niejednokrotnie w trakcie badañ genealogicznych przydaje siê umiejêtno¶æ czytania tekstów zapisanych pismem gotyckim. Je¶li ju¿ poznamy regu³y pisma gotyckiego to "odszyfrowanie" drukowanego pisma staroniemieckiego bêdzie znacznie ³atwiejsze. Oba najbardziej popularne kroje pisma (Schwabacher i Fraktur) bazuj± w³a¶nie na gotyku.
    Dodatkow± zalet± tego podobieñstwa jest fakt, ¿e w przypadku dobrze zachowanych tekstów mo¿na skorzystaæ z programów OCR (do automatycznego rozpoznawania skanowanego tekstu). W efekcie zamiast mêczyæ siê z gotyckimi krzaczkami mo¿emy czytaæ normalny niemiecki tekst.
    podobieñstwo do pisma polskiego
    Oczywi¶cie jêzyk polski ma charakterystyczne dla siebie ogonki, a niemiecki umlauty. Wiêkszo¶æ znaków jest jednak bardzo podobna. Je¿eli jednak mamy do czynienia ze starymi dokumentami to ró¿nice s± coraz wiêksze. A oto przygotowane przeze mnie zestawy sze¶ciu liter pisma odrêcznego najbardziej odleg³ych od polskich znaków:
   

 
    mieszane pismo odrêczne (niemieckopolskie)
    W dokumentach z okresu hitleryzmu (np. Ahnenpassach) zdarzaj± siê kombinacje pisma odrêcznego polskiego i niemieckiego. Bierze siê to z oczywistego faktu, ¿e by³y one pisane przez Polaków, którzy czasami t± i ow± literê pisali "po polsku".
    charakter pisma
    Kaligrafia jest trudn± sztuk± wiêc nale¿y braæ poprawkê, ¿e czasami pojedyncze literki dalekie s± od wzorca. St±d przeczytanie niektórych ksi±g graniczy czasami z cudem. Swoj± drog± niejednokrotnie niedba³e pismo skryby doprowadzi³o do zmiany nazwiska.
    pismo i kszta³t liter zmienia³y siê w trakcie historii
    Kszta³t poszczególnych liter zmienia³ siê w trakcie historii raczej nieznacznie. Niemniej jednak co jaki¶ czas zmieniany zosta³ podstawowy krój pisma (co mo¿na zobrazowaæ stwierdzeniem, ¿e uczono innego pisma na lekcjach kaligrafii w szkole). St±d te¿ nale¿y pamiêtaæ, ¿e najnowsze teksty niemieckie to znaki w wiêkszo¶ci w pe³ni rozpoznawalne dla Polaków, trochê starsze to Sütterlin, a jeszcze wcze¶niej to Kroeburn.
    zmienione imiona, a nawet nazwiska
    W wielu dokumentach - szczególnie tych z czasów wojny - polskie nazwy w³asne zmieniano na niemieckie. Nie oznacza to jednak, ¿e nasi przodkowie w³a¶nie tak mieli np. na imiê. Nie nale¿y siê wiêc sugerowaæ tym, ¿e w jaki¶ dokumentach znajdziemy informacje o Johannach, czy Hedwig: to najnormalniejsi Jan i Jadwiga.
    Nie nale¿y jednak zapominaæ o tym, ¿e takie w³a¶nie - zmienione imiê (a czasami i nazwisko) - mo¿e wystêpowaæ w wielu dokumentach. Po drugie dla innych osób ogl±daj±cych drzewo te wersje jêzykowe mog± byæ mniej oczywiste. St±d warto zapisaæ tê niemieck± pisownie jako AKA (z ang. also known as - znany równie¿ jako).
    zmienione nazwy miejscowo¶ci
    Generalnie rzecz bior±c dobr± taktyk± przy poszukiwaniu informacji o zaprzesz³ych cz³onkach rodziny dobrze jest uzbroiæ siê w mapê z okresu, którego dotycz± nasze badania. Je¶li jednak nie uda siê jej zdobyæ to nale¿y zdobyæ przynajmniej listê niemieckich odpowiedników nazw miejscowo¶ci. Nale¿y przy tym pamiêtaæ, ¿e czê¶æ miejscowo¶ci zosta³a wch³oniêta przez wiêksze znajduj±ce siê w okolicy i niejednokrotnie stara nazwa (szczególnie ta niemiecka) uleg³a zapomnieniu.