Dwa metry dokumetĂłw o korzeniach

Andrzej Emeryk MaĂąkowski zbiera informacje nie tylko o rodzinie, ale teÂż o wszystkich osobach o tym samym nazwisku

Rz: Kim byli pana przodkowie?
Andrzej Emeryk MaĂąkowski : W duÂżym skrĂłcie moimi przodkami byli Âśredniowieczni Zarembowie‚ z ktĂłrych jeden na przeÂłomie XIV i XV wieku zacz¹³ siĂŞ pisaĂŚ "z MaĂąkowa" i powstaÂło nazwisko. Do wieku XVIII Zarembowie MaĂąkowscy byli ÂśredniÂą szlachtÂą. Jeden z nich, Jan syn Macieja, w mÂłodoÂści sÂłuÂżyÂł w wojsku "in finibus Russiae" (czyli na kresach) i tamÂże osiadÂł. PamiĂŞtnikarz Tadeusz Bobrowski tak opisuje mojego prapradziadka Emeryka MaĂąkowskiego: "silÂący siĂŞ na oryginalnoœÌ w zdaniach, i szorstki rĂŞbajÂło bodaj czy nie rozmyÂślnie‚ (...) nie bez serca‚ (...) nieprzyjemnym w dyskusji bywaÂł‚ (...) nietuzinkowy czÂłowiek‚ a indywidualnoœÌ!". MyÂślĂŞ‚ Âże po 140 latach coÂś mi po nim zostaÂło...

Dlaczego rozszerzyÂł pan zainteresowania na wszystkich noszÂących to samo nazwisko?
InteresujÂąc siĂŞ historiÂą Polski‚ natrafiaÂłem na wzmianki o osobach o tym nazwisku‚ ale ponad wszelkÂą wÂątpliwoœÌ nie z mojej rodziny. UwaÂżaÂłem‚ Âże warto zrobiĂŚ porzÂądek wÂśrĂłd MaĂąkowskich. ZasÂługi ZarembĂłw oddaĂŚ Zarembom‚ a osiÂągniĂŞcia innych mniej zamoÂżnych, nie mniej wybitnych, MaĂąkowskich oddaĂŚ im i zbadaĂŚ ich genealogiĂŞ. MaĂąkowscy sÂą na tyle liczni‚ Âże mogÂą stanowiĂŚ prĂłbĂŞ reprezentatywnÂą dla IV RP. Jest ich blisko 8000 dusz.

Od ilu lat zajmuje siê pan siê genealogi¹ i jak¹ przyj¹³ metodê?
GromadzĂŞ informacje od okoÂło 1990 roku. ZaczĂŞÂło siĂŞ od rodziny - wspomnieĂą w domu, a takÂże kuzyna z ParyÂża pasjonujÂącego siĂŞ genealogiÂą. Potem szukaÂłem wzmianek w literaturze‚ siedziaÂłem w archiwach - w KamieĂącu Podolskim i innych miastach Ukrainy‚ BiaÂłorusi‚ Rosji‚ Litwy i MoÂłdawii. I w Polsce. Najdrobniejsza wzmianka w gazecie czy Internecie moÂże siĂŞ okazaĂŚ istotna. Metryk warto szukaĂŚ wĂłwczas‚ gdy wiadomo, o jakÂą osobĂŞ nam chodzi i kiedy mniej wiĂŞcej siĂŞ urodziÂła (umarÂła lub wziĂŞÂła Âślub). Dla mnie metryki nie sÂą najwaÂżniejsze. ZaleÂży mi na odtworzeniu losĂłw osĂłb i ich Âżyciowych wyborĂłw‚ wartoÂści, a takÂże atmosfery‚ w ktĂłrej ÂżyÂły.

Œledzi pan indeksy ksi¹¿kowe.
Indeksy w ksi¹¿kach historycznych i pamiĂŞtnikach sÂą pomocne - wystarczy je przejrzeĂŚ. MiaÂłem dwa wydania tych samych wspomnieĂą Aleksandry PiÂłsudskiej. Jedno (londyĂąskie z 1960 roku) z indeksem okazaÂło siĂŞ bardziej uÂżyteczne. Towarzyszka Ola pisze o dziaÂłaczach zawÂłaszczonego przez propagandĂŞ PRL Proletaryatu. O towarzyszu Ludwika WaryĂąskiego z celi X pawilonu warszawskiej cytadeli MieczysÂławie MaĂąkowskim‚ z ktĂłrym zetknĂŞÂła siĂŞ na poczÂątku XX wieku: "Wtedy wÂłaÂśnie poznaÂłam (...) MieczysÂława MaĂąkowskiego‚ starego proletariatczyka o twarzy uduchowionej. CzÂłowieka tego nie zÂłamaÂła katorga, pozostaÂł entuzjastÂą‚ gotowym w kaÂżdej chwili do organizowania zamachu i brania w nimosobiÂście udziaÂłu. Fanatyk niepodlegÂłoÂści‚ zaraz po powrocie z zesÂłania wstÂąpiÂł do PPS. On to organizowaÂł w Warszawie zamach na SkaÂłona. My mÂłodzi patrzyliÂśmy na niego z uwielbieniem". Ta relacja skÂłoniÂła mnie do poszukiwaĂą. MieczysÂława MaĂąkowskiego odznaczono poÂśmiertnie KrzyÂżem NiepodlegÂłoÂści z Mieczami - przyznawanym uczestnikom walk z broniÂą w rĂŞku o niepodlegÂłoœÌ ojczyzny przed I wojnÂą ÂświatowÂą.

Ma pan dwa metry bie¿¹ce akt. Ogl¹da³ pan archiwa w Petersburgu i Kamieùcu Podolskim? Mo¿na siê tam po prosu zg³osiÌ?
Tak‚ moÂżna. To dosyĂŚ kosztowne hobby‚ ale jeÂżeli siĂŞ chce coÂś odkryĂŚ‚ to trzeba byĂŚ gotowym na wysiÂłek organizacyjno-finansowy. Czasami moÂżna liczyĂŚ na pomoc rodziny - nawet wĂłwczas‚ kiedy rodzina wie‚ Âże badania z niÂą samÂą majÂą niewiele wspĂłlnego.

Czy wszyscy MaĂąkowscy‚ na ktĂłrych pan trafiÂł, wywodzÂą siĂŞ ze szlachty?
Nazwisko MaĂąkowski byÂło noszone przez ZarembĂłw z Wielkopolski‚ a takÂże przez MaĂąkowskich herbu JastrzĂŞbiec z MaĂąkowa w powiecie pÂłockim, juÂż na poczÂątku XV wieku. Wielu z przeludnionego Mazowsza przeniosÂło siĂŞ na tereny dzisiejszej Litwy‚ BiaÂłorusi i Ukrainy. Wielu zatraciÂło ÂświadomoœÌ pochodzenia. W XVII wieku MaĂąkowscy byli m.in. oficerami kozackimi. Znam potomkĂłw MaĂąkowskiego, proboszcza cerkwi greckokatolickiej w Podhajcach z koĂąca XVIII wieku. WÂśrĂłd zbiedniaÂłych MaĂąkowskich spod Tarnopola (ÂżyjÂących obecnie pod ÂŻarami‚ ÂŻaganiem i Zgorzelcem) wiĂŞkszoœÌ zachowywaÂła polskÂą ÂświadomoœÌ narodowÂą‚ inni wtopili siĂŞ w spoÂłecznoœÌ ukraiĂąskÂą. PoznaÂłem potomkĂłw MaĂąkowskiego neofity, przedstawiciela spolonizowanej rodziny Âżydowskiej, nobilitowanego przez sejm koronacyjny w 1764 r. Od krĂłla StanisÂława Augusta Poniatowskiego otrzymaÂł herb. Potomkowie ulegli rusyfikacji, ale z pietyzmem przechowujÂą dokument z 1795 roku z pieczĂŞciÂą krĂłlewskÂą potwierdzajÂący, Âże rodzina objĂŞta byÂła protekcjÂą. MieszkajÂą w Gruzji.

Czy natkn¹³ pan siê na skandale?
Skandalem byÂła informacja z 1901 r. zamieszczona w "Tygodniku Ilustrowanym": "Niebawem bĂŞdzie oddana do uÂżytku publicznego (...) nowa siedziba instytucji‚ ktĂłra od dawna byÂła palÂącÂą potrzebÂą dnia. Powstanie nowy przytuÂłek i sala zajĂŞĂŚ dla opuszczonych chÂłopcĂłw od 7 do 14 lat wieku. Fundatorem jest znany na Podolu i Ukrainie przemysÂłowiec pan WacÂław MaĂąkowski. (...) Fakt ten zaznaczamy gorliwie i podkreÂślamy go z tym wiĂŞkszÂą przyjemnoÂściÂą‚ Âże nowy zakÂład powstaje z ofiarnoÂści i dobrej woli tej sfery ludzi‚ ktĂłrzy dotychczas okazywali obojĂŞtnoœÌ na rany dotkliwe naszego spoÂłeczeĂąstwa." Publikacja wywoÂłaÂła irytacjĂŞ. Jan MaĂąkowski do brata pisaÂł: "ArtykuÂł byÂł napisany przez niechĂŞtnego‚ ktĂłry w formie pochwaÂły chciaÂł ukÂłuĂŚ. Protestowanie nic nie pomoÂże‚ a bĂŞdzie dowodem‚ que le coup a portĂŠ. Takie rzeczy umys³ów wyÂższych nie dosiĂŞgajÂą i tylko milczeniem siĂŞ pokrywajÂą".

rozmawiaÂła Katarzyna Jaruzelska-Kastory
http://www.rzeczpospolita.pl/dodatki/st … a_a_1.html